دیگر مثل روز روشن است که آینده ما در گرو ایجاد رابطه مسالمت‌آمیز با طبیعت است. درحالی که سیاست‌گذاران، دست‌وپاشکسته قوانینی را برای اصلاح شرایط فعلی و حفظ محیط زیست تصویب می‌کنند؛ می‌بینیم که معماری سبز با طبیعت دست دوستی می‌دهد. خوشبختانه ساختمان‌های با بیوفیلیک و سازه‌های سبز توسط معماران و افراد دغدغه‌مند در حال گسترش هستند.
طراحی بیوفیلیک چیست؟
طراحی بیوفیلیک یا همان معماری زیست دوست، طراحی و ساخت با توجه به طبیعت در ذهن است. این به معنای تلفیق ساختمان ها با پوشش گیاهی سبز و یا چمن و سبز نمودن ساختمان ها نیست. شاید طبیعت گرایی و پوشش گیاهی در این سبک به وفور یافت شود اما به تنهایی موجب ایجاد معماری بیوفیلیک نمی شود.
بیوفیلیا واژه ای یونانی و به معنای عشق به جانداران است. ادوارد جانسون، زیست شناس آمریکایی واژه ی بیوفیلی را برای عشق انسان نسبت به طبیعت و جانداران مطرح نمود.
طراحی معماری بیوفیلیک نیز در راستای عشق انسان به طبیعت است. معماری بیوفیلیک به جایگاه انسان در طبیعت و همچنین جایگاه جهان هستی در زندگی بشریت می پردازد. تاثیراتی که محیط اطراف و طبیعت بر روح انسان و زندگی جسمانی وی میگذارد به طور اساسی و ریز بینانه ای در معماری بیوفیلیک بررسی شده است.
آغاز ایده طراحی معماری بیوفیلیک:
ارتباط انسان و طبیعت و ارزش گذاری این ارتباط در طراحی بیوفیلیک به وضوح دیده می شود. اما ایده طراحی بیوفیلیک یا زیست دوست از کجا آغاز شد؟
این ایده زمانی آغاز شد که شناخت انسان نسبت به محیط و جهان هستی و همچنین سیر تکاملی انسان بیشتر شد.سلامت روحی و جسمی، رشد فکری، بهره وری بیشتر و … مورد توجه قرار گرفت. همچنین توجه به محیط زیست و جانداران دیگر در ارتباط با زندگی انسان و نقش اساسی آنها نیز ثابت شد.
فواید طراحی بیوفیلیک:
از آنجا که زندگی انسان امروزی بسیار پرمشغله و بیشتر در فضای محصور سپری می شود، غیرعادی نیست که احساس کنیم از دنیای طبیعی جدا شده ایم، به خصوص در مناطق شهری.
تخمین زده می شود که یک فرد به طور متوسط ۹۰٪ از وقت خود را در داخل خانه می گذراند. به جای بیرون رفتن برای دیدن طبیعت، می توانیم طبیعت را برای بهبود سلامت جسمی و روحی وارد خانه و محل کار خود کنیم.
این کار را می‌توان به دو روش آشکار و ظریف انجام داد.در ابتدا باید بدانیم که رسیدن به این اهداف سلسله مراتبی دارد که باید مورد توجه طراحان قرار گیرد.
اولاً، از آنجا که بیوفیلیا اساساً مربوط به تمایلات تکامل یافته انسان است، طراحی بیوفیلیک بر جنبه هایی از طبیعت تمرکز دارد که در طول زمان تکامل و به سلامت و رفاه ما کمک کرده است. اجازه دهید در این مورد واضح بگوییم: هر گونه گیاه و سبزینگی در محیط را نمی توان طراحی بیوفیلیک نامید، اگر تأثیری بر تمایلات ذاتی, سلامتی و رفاه انسان نداشته باشد. از جمله مزایای طراحی بیوفیلیک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بهبود حال روحی ساکنان:سلامت روان و سلامت جسمی ارتباط ناگسستنی با هم دارند. با ایجاد ارتباط با طبیعت و طراحی بیوفیلیک نشان داده شده است که سطوح استرس کاهش می یابد و به ایجاد احساسی بهتر و رفاه کمک می کند.راه های زیادی برای تسهیل این ارتباط و تقویت سلامت روان ما وجود دارد.به عنوان مثال، گیاهان می توانند نقش مهمی در ایجاد احساس آرامش در افراد بازی کنند.
- بهبود عملکرد فیزیکی افراد:به کارگیری اصول طراحی بیوفیلیک در محیط زندگی و کار می تواند سلامت جسمی و روانی ما را بهبود بخشد.با توجه به مدت زمانی که در داخل خانه می گذرانیم، ایجاد فضای داخلی سالم مهم است.به حداکثر رساندن نور طبیعی می تواند به تعادل زندگی شبانه روزی ما کمک کند، تهویه با هوای تازه محیط داخلی سالم تری را ایجاد می کند، و استفاده از مواد طبیعی برای تزئین خانه ها به معنی کاهش انتشار سموم کمتری است که در آلودگی هوای داخل خانه نقش دارند.در بیمارستان ها، استفاده از طراحی بیوفیلیک برای سرعت بخشیدن به زمان بهبودی بیماران توصیه شده است.
- ایجاد فضایی کارامد برای کار و درس خواندن افراد:
دلایلی وجود دارد که چرا کارفرمایان از طراحی دفاتر به سبک بیوفیلیک استقبال می کنند. مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از اصول طراحی بیوفیلیک در محیط‌های کاری می‌تواند عملکرد شناختی را تقویت کند، رضایت کارمندان را افزایش و استرس را کاهش دهد.این رویکرد می تواند در محیط کار فضایی سرشار از سلامتی و خلاقیت را برای افراد به ارمغان بیاورد.
شاخصه های معماری بیوفیلیک:
۱.وجود گیاهان:
وجود گیاهان همواره درمعماری سبز و معماری پایدارنیز دیده می شود. اما در معماری بیوفیلیک صرفا جهت تلطیف فضا یا کمک به محیط زیست این المان به کار گرفته نمی شود. بلکه طبق تحقیقات روانشناسی انجام شده در محیط های مختلف، هر محیطی که در ان گیاهان سبز وارد شده باشند بهره وری انسان بیشتر است.
بنابراین با توجه به کاربرد فضا نوع گیاه مورد نظر انتخاب شده و سپس در قسمت های خاصی از فضا این گیاهان قرار داده می شوند که امکان رشد انها همراه با رشد فکری و جسمی انسان باشد.
۲.رنگ های موجود در طبیعت:
انواع رنگ ها در طبیعت وجود دارند. اما شاید بیشترین رنگی که شما را به یاد طبیعت می اندازد رنگ سبز و آبی به یاد گیاهان و دریا باشد. رنگ هایی که بیشتر در طبیعت یافت می شوند موجب آرامش و صلح انسانی می باشد. معماری بیوفیلیک بر روی پالت رنگی طبیعت تاکید داشته و بر پایه ان طرح ریزی می گردد.
۳.نور طبیعی:
نور طبیعی یکی از عناصر اصلی در طبیعت است. نور باعث رشد و نمو گیاهان می شود. نور طبیعی بر روی سلامت روان انسان تاثیر زیادی دارد و این موضوع در انواع مقالات پزشکی نیز بیان شده است. بنابراین وجود نور طبیعی در معماری بیوفیلیک یکی از مهم ترین موارد است. زیرا رشد گیاهان و سلامت روانی انسان ها در گرو نور خورشید است. در طراحی بیوفیلیک معمولا پنجره هایی بزرگ، نورگیرهای زیاد و یا طراحی هایی بر پایه طبیعت انجام میگیرد.
۴.متریال های طبیعی مانند چوب:
استفاده از متریال های طبیعی در معماری بیوفیلیک شما را به طبیعت نزدیک میکند. سنگ های طبیعی، خشت های خام و چوب و …
این متریال چه در خارج ساختمان و چه در طراحی داخلی به نحوی بر انسان و رابطه بین انسان و طبیعت تاثیر گذار است. کفپوش هایی از جنس چوب طبیعی در خانه ها و لمس آنها توسط پای انسان می تواند انرژی دوچندانی به فضا ببخشد.
۵.آب:
وجود آب در طراحی های معاصر ایرانی نیز یکی از مواردی است که طراحی بیوفیلیک را یادآور می شود. در گذشته در معماری و طراحی از آبنما، حوضچه های کوچک و یا بزرگ آب استفاده می شد. این حوضچه ها هم تامین کننده آب مصرفی بودند و هم با توجه به روحیات انسان ساخته می شدند. صدای آرامش بخش آب در خانه های قدیمی ایرانی همواره موج میزد. همچنین طبیعت نیز بر پایه آب بنا شده است.
پس در معماری بیوفیلیک نقش آب بسیار پر اهمیت است اما نه اسراف گونه. بلکه با طراحی مدرن و بسیار جذاب تر از گذشته.
نمای ساختمان بیوفیلیک:
نمای ساختمان بیوفیلیک یکی از مواردی است که به شدت در کشورهای دیگر به خصوص در ویتنام طراحی می شود. نمایی گره خورده با طبیعت همراه با نورگیرهای مطلوب و جریان هوایی مفید در ساختمان. کمتر ساختمانی در ویتنام مشاهده می شود که نمای بیوفیلیک و معماری بیوفیلیک نداشته باشد. در طراحی نمای بیوفیلیک باید به حجم گیاهان و نورگیرها و فرم ساختمان توجه کرد. بهره وری ساختمان نباید با توجه به بیوفیلیک بودن آن کاهش یابد.
همه انسان ها با قرارگیری در طبیعت و لمس عناصر طبیعی، بهتر می توانند کارهای خود را انجام دهند؛ از همین رو امروزه معماری بیوفیلیک بیشتر از گذشته مورد توجه همگان قرار گرفته است.
با هلدینگ آژند آشیانه همراه باشید تا در مطالب آینده بیشتر با معماری بیوفیلیک و نمونه هایی از این معماری بیشتر آشنا شوید.
