سیرکولاسیون در معماری به معنی دسترسی می باشد. دسترسی شاید کلمه ای سطحی به نظر بیاید و آنچه را که در معماری یک فضا رخ میدهد را به طور کامل بیان نکند. اما بهتر است بدانیم که اولین قدم در طراحی هر فضا را دیاگرام های اولیه معماری و دیاگرام سیرکولاسیون شکل میدهد.
امروز با هلدینگ آژند آشیانه همراه باشید تا به سیرکولاسیون در معماری بپردازیم.
سیرکولاسیون در معماری چیست؟
همانطور که در ابتدا اشاره کردیم سیرکولاسیون به معنی گردش در فضا و دسترسی به بخش های مختلف ساختمان است که باعث ایجاد تعامل فضاهای مختلف معماری می شود. این حرکت و تعامل شامل حرکت و چرخش در فضا به صورت افقی و عمودی و اتاق به اتاق، فضا به فضا، طبقه به طبقه، حرکت از بیرون به داخل و از داخل به بیرون و … می باشد. در سیرکولاسیون نیز بایستی باید در فضای معماری به نحوه ای ایجاد شود که افراد بتواند در کمترین زمان و به بهترین وجه در فضاها حرکت کند و جابجا شود.
رابطه مستقیم کارایی و کیفیت سیرکولاسیون بر کیفیت فضاهای معماری و طراحی داخی باعث دسترسی راحت تر و ارتباط بهتر بین بخش های مختلف یک ساختمان می شود به همین دلیل در فرآیند طراحی، سازماندهی و گردش فضایی نقش مهمی ایفا می کند.
اهمیت سیرکولاسیون در معماری
احتمالا همه ما در مقطعی از زندگی خود گم شدن در انبوهی از پله ها و راهروها را تجربه کرده ایم .این تجربه اغلب تصوری مضطرب و غیر دعوت کننده از ساختمان به جا می گذارند. گاهی به دلیل درک نادرست و عدم توجه به اهمیت سیرکولاسیون در طراحی و اهمیت حرکت و گردش و ارتباط فضا ها در یک ساختمان ممکن است به برخی از نیاز های فیزیکی ساختمان مانند تردد افراد، دسترسی معلولین، آسانسور و یا ابعاد نادرست پله و راه پله ها، ارتباط صحیح فضا ها و …. به خوبی توجه نشود و مشکلا ت زیادی را به وجود آورند به همین دلیل سیرکولاسیون در معماری بسیار اهمیت دارد.
در واقع سیرکولاسیون در معماری تعیین کننده جایگاه هرفضاست و ارتباط و راه های دسترسی به فضا های مختلف را مشخص میکند بنابراین اگر فضاهای مختلف در کنار یکدیگر با دسترسی نامناسبی چیده شود تمامی عملکردها با مشکل مواجه خواهد شد. به طور کلی در ساختمان ها و فضاهای عمومی، سیرکولاسیون از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هر چه ساختمان ها بزرگتر و کاربری عمومی تری داشته باشند اهیمت سیرکولاسیون در آن ها نیز بیشتر خواهد بود. سازه هایی مانند آسانسور، پله برقی و پله ها اغلب عناصر سیرکولاسیون محسوب می شوند، زیرا برای بهینه سازی حرکت و گردش افراد در ساختمان طراحی شده اند.
انواع سیرکولاسیون
اغلب سیرکولاسیون ها در ساختمان ها باتوجه به شکل فیزیکی و فضاهایی که به یک دیگر متصل می کنند به دو دسته تقسیم می شود یکی از موارد آن سیرکولاسیون عمودی و دیگری سیرکولاسیون افقی می باشد که در این بخش توضیح خواهیم داد.
۱.سیرکولاسیون افقی:
سیرکولاسیون افقی همانطور که از نامش پیداست در یک سطح صورت میگیرد. مثلا جایگیری اتاق ها در خانه یک طبقه و دسترسی افراد به آن چگونه است؟ افراد برای رسیدن به اتاق می بایست از کدام فضاها بگذرند؟ اتاق ها در قسمت خصوصی خانه قرار گرفته اند و یا عمومی؟ آیا رفت و امد به اتاق ها باعث مزاحمت برای افراد دیگری می شود؟ تمام این موارد توسط طراح در طراحی های اولیه هر فضا به صورت کامل بررسی می شود. سیرکولاسیون افقی کمک میکند تا افراد با کمترین مزاحمت برای یکدیگر بتوانند در یک فضا جای گیرند.
۲.سیرکولاسیون عمودی:
سیرکولاسیون عمودی در طبقات بررسی می شود. در فضاهای داخلی دوبلکس و یا ارتباط هر فضا با محیط بیرونی خود. پلان یک آپارتمان چند طبقه را در نظر بگیرید. هر واحد چگونه با محیط بیرونی ارتباط دارد؟ درب خروجی هر واحد در کدام قسمت می بایست قرار گیرد؟ راه پله ها و دسترسی هر واحد به آن چگونه تعریف می شود؟ آسانسور، پارکینگ، انباری و سایر مشاعات در این اپارتمان به چه نحوی چیده شده اند؟ و آیا عملکرد آنها بر روی باقی افراد تاثیر گذار است؟
نکات مهم در سیرکولاسیون داخلی
- سرویس پله و ورودی، باید در محلی باشد که دسترسی به فضاهای مهم پلان، به آسانی و بدون طی کردن فاصله زیاد ممکن باشد.
- از طراحی راه‌های دسترسی راهروهای دراز و باریک خود داری کنید و مسیر ها را کوتاه طراحی کنید.
- در محل ورودی واحد مسکونی، حتما یک فضای تقسیم طراحی کنیدتا هنگام ورود مستقیما وارد فضای اصلی خانه نشوید.
- آشپزخانه باید در محلی قرار گیرد که کمترین فاصله تا ورودی اصلی ساختمان را داشته باشد.
- پذیرایی و نشیمن خصوصی باید ارتباط مستقیم با آشپزخانه داشته باشد،و هم چنین دسترسی مستقیم از ورودی نیز داشته باشد.
با توجه به پیچیدگی های طراحی، ارتباطات فضایی نقش مهمی در شکل گیری پلان دارند بنابراین هر بخش از پلان با توجه به نیازهای اشخاص طراحی میگردد. در صورت دسترسی نا متناسب در بخش های مختلف فضا عملکردها مختل شده و با کاهش سرعت عمل و ایجاد مزاحمت مواجه خواهید شد.
نتیجه :
حداکثر استفاده از یک فضا، درصد سیرکولاسیون را مشخص میکند. درک افراد از سازه، نور، هندسه و … توسط سیرکولاسیون یا لکه‌گذاری شکل میگیرد. اگر در طراحی پلان به نیازهای محیط و اشخاص توجه نشود، دسترسی با مزاحمت و کاهش سرعت مواجه شده و همچنین عملکرد افراد و کارایی محیط با اختلال مواجه می‌شود. در این مطلب به سیرکولاسیون در طراحی داخلی پرداختیم، توضیح دادیم سیرکولاسیون چیست و انواع آن را بررسی کردیم. امیدواریم مطالعه‌ی این مطلب برای شما مفید بوده‌باشد.
