آشنایی با تاسیسات استخر و جکوزی و نحوه عملکرد آنها در هنگام راه‌اندازی، جهت اطمینان از کارایی حداکثری آنان امری ضروری است. شناخت کامل از تاسیسات استخر خانگی یا عمومی این امکان را فراهم می‌آورد تا در صورت بروز مشکل در هر بخش بتوان بدون نگرانی مشکل را شناسایی و رفع نمود. در این مقاله با آژند آشیانه به بررسی اجزا و قسمت‌های مختلف استخر خواهیم پرداخت.
اجزا اصلی تاسیسات استخر
هنگام بررسی اجزای تشکیل دهنده یک استخر، اولین موضوعی که باید بدان توجه کرد آن است که آب موجود در استخر ممکن است روزها یا ماه‌ها بدون تعویض در استخر باقی بماند. به همین دلیل شدیدا در معرض آلودگی قرار خواهد گرفت.
وارد کردن مواد شیمیایی ضد عفونی کننده به طور منظم به استخر موجب تمیزی و سالم نگه داشتن آب مورد استفاده در استخر خواهد شد. بدون ضدعفونی‌کننده‌هایی مانند کلر یا برم، آب استخر به سرعت به یک خطر زیستی تبدیل شده و به احتمال زیاد پس از گذشت چند ماه به عنوان محلی برای تجمع آلودگی‌های سمی بدل خواهد شد. بنابراین هدف اصلی سیستم تاسیسات استخر، گردش مداوم مواد شیمیایی ضدعفونی کننده در سراسر استخر و همچنین گردش مواد شیمیایی مورد نیاز برای حفظ تعادل شیمیایی آب است.
این فرآیند، با استفاده از یک سیستم گردش و فیلتراسیون خودکار ۳ بخشی که از تجهیزات مختلف تشکیل شده انجام می‌گیرد. این فرایند شامل سیستم مکش، سیستم فیلتراسیون و سیستم جریان برگشتی است که در ذیل توضیح داده خواهد شد.
- سیستم مکش: به طور کلی سیستم مکش، آب را به داخل سیستم گردش جریان آب کشیده و شامل اسکیمرها، خروجی‌های اصلی، لوله‌ها و اتصالات ورودی می‌باشد.
- سیستم فیلتراسیون: سیستم فیلتراسیون آب ورودی از سیستم مکش را تصفیه می‌نماید. این سیستم شامل پمپ، فیلتر، سیستم گرمایش آب (گرم‌کن) و گاهی اوقات تصفیه کننده آب شور می‌باشد.
- سیستم برگشتی: این سیستم نیز آب تصفیه شده از سیستم فیلتراسیون را به استخر برگردانده و شامل خطوط لوله برگشتی و جت‌های برگشتی خواهد شد.
در بخش بعدی به توضیح هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده استخر و جکوزی خواهیم پرداخت.
اسکیمرها
فرآیند گردش جریان آب، از اسکیمرهای استخر (Skimmer) شروع میشود. اسکیمرها تجهیزات پلاستیکی از جنس پلیمر یا پلاستیک ABS هستند که در امتداد جریان آب و دیوار کناری استخرها قرار گرفته و برای جمع‌آوری انواع مختلف مواد زاید درون آب به کار می‌روند. در داخل اسکیمر یک سبد تعبیه شده که برای به دام انداختن اجسام بزرگی مانند برگ، مو و حشرات که ممکن است روی آب شناور باشند، استفاده میشود تا این آلودگی‌ها موجب انسداد فیلتر نشوند. علاوه بر این، از اسکیمرها می‌توان برای توزیع کلر در سراسر استخر استفاده کرد.
خروجی‌های اصلی
خروجی‌های اصلی (Main Drain) معمولا در کف استخر تعبیه شده و مانند اسکیمرها برای تخلیه آب از داخل استخر به کار می‌روند. این خروجی‌ها مکش آب را بهبود بخشیده و آب را از کف استخر تخلیه می‌نمایند؛ این درحالی است که اسکیمرها آب را از سطح استخر خارج میکنند.
خطوط مکش
هنگامی که آب توسط اسکیمرها و خروجی‌های اصلی تخلیه شد، وارد خطوط مکش (Suction Line) میشود. این خطوط لوله‌ها و اتصالات PVC هستند که آب را از اسکیمرها و خروجی‌های اصلی برای فرآیند فیلتراسیون به پمپ منتقل میکند.
سیستم فیلتراسیون
همان‌طور که از نام این سیستم پیداست، فیلتراسیون (Filtration System)؛ وظیفه فیلتر کردن، به دام انداختن و حذف آلاینده‌های آب درون استخر را برعهده دارد. نکته‌ای که ضرورت عبور از فیلتر را دوچندان میکند، این است که مواد شیمیایی ضدعفونی‌کننده مانند کلر، برم یا مواد شیمیایی دیگر به تنهایی نمی‌توانند از شر همه آلاینده‌های آب خلاص شوند. حسن سیستم فیلتراسیون این است که با عبور آب از فیلتر، مواد شیمیایی ضدعفونی کننده موجود در آب حفظ شده و در عین حال زباله‌های کوچک، ناخالصی‌های سطح و ذرات و باکتری‌های آن از بین خواهد رفت.
انواع فیلتر استخر و جکوزی چیست؟
بسته به نیاز در تاسیسات استخر خانگی یا عمومی، از ۳ نوع فیلتر برای تصفیه آب استخر می‌توان استفاده کرد: فیلتر کارتریجی، فیلتر شنی یا فیلتر دیاتومه (DE).
۱. فیلتر کارتریجی
فیلتر کارتریجی یا فیلتر میکرونی، یک صفحه استوانه‌ای شکل است که قادر است املاح موجود در آب استخرهای شنا و استخرهای آب درمانی را بدون نیاز به عملیات بکواش با سرعت بالایی حذف نموده و آبی شفاف و زلال و با دقتی بالا در اختیار کاربر قرار دهد. تمیز کردن این فیلترها بسیار آسان است و در زمان اندکی صورت می‌پذیرد. از ویژگی‌های متمایز کننده دیگر فیلتر کارتریجی، افت فشار کمتر در مقایسه با سایر فیلترها است. این نوع از فیلترها، قابلیت جذب ذرات ۲ تا ۷ میکرون از آب را دارند.
۲.فیلتر شنی
اگر تمایل به پرداخت هزینه پایین برای تصفیه آب استخر وجود داشته باشد؛ استفاده از فیلتر شنی توصیه می‌گردد. فیلتر شنی، می‌تواند ذرات معلق ۲۰ میکرون یا بزرگ‌تر از ۲۰ میکرون را از آب جدا کند. به همین دلیل استفاده از این فیلتر برای استخرهای بزرگ به صرفه خواهد بود. اما نکته مهم در انتخاب فیلتر شنی به عنوان فیلتر استخر، انتخاب ضدعفونی‌کننده به عنوان مکمل تصفیه آب است؛ چون فیلترهای شنی توانایی جداسازی ذرات زیر ۲۰ میکرون را ندارند و ذرات کوچک‌تر از ۲۰ میکرون همچنان در آب باقی می‌مانند.
۳.فیلتر دیاتومه
فیلترهای دیاتومه گران‌ترین و البته موثرترین فیلتر بین فیلترهای استخر هستند و می‌توانند ذراتی به کوچکی ۵ میکرون را نیز جذب نمایند. درون مخزن فیلتر دیاتومه پره‌هایی قرار دارد که با پودر زمین دیاتومه (D.E) پوشیده شده‌اند. این پودر در واقع از خرد شدن فسیل باقی مانده از گیاهان دریایی میکروسکوپی با پوسته سیلیسی به دست می‌آید که یک صافی ایده‌آل و خنثی از لحاظ شیمیایی است.
۴.پمپ آب
یقینا می‌توان پمپ جریان آب استخر را قلب استخر نامید. اولین وظیفه یک پمپ، ایجاد مکشی است که موجب خروج آب استخر از اسکیمرها و خروجی‌های اصلی میشود. سپس آب وارد فرآیند فیلتراسیون شده و در نهایت آب تصفیه شده مجددا توسط پمپ به درون استخر باز می‌گردد. اندازه پمپ بسته به اندازه استخر متفاوت خواهد بود. استخرهای بزرگ‌تر به پمپ‌هایی با توان اسب بخار بالاتری نیازمندند. سه نوع پمپ برای ایجاد جریان در استخر وجود دارد؛ تک سرعته، دو سرعته و دور متغیر.
انواع گرم کن ها استخر:
۱.گرم کن خورشیدی
گرمکنهای خورشیدی، پیچیده‌ترین نوع از تامین انرژی گرم‌کن‌ها هستند و از انرژی خورشید برای گرم کردن آب استخر بهره می‌برند. این مدل از گرم‌کن‌ها نسبت به سایر مدل‌ها دوام و ماندگاری پایین‌تری دارند ولی کاملا سازگار با محیط زیست هستند و هیچ‌گونه آلودگی ایجاد نمی‌کنند. گرمکنهای خورشیدی قادر هستند تا ۵ درجه سانتی‌گراد دمای آب استخر را افزایش دهند. این گرم‌کن‌ها برای استخرهای کوچک و علی‌الخصوص روباز مناسب هستند، به همین علت در فصول گرم سال بسیار ایده‌آل و مناسبند و در فصول سرد نمی‌توانند عملکرد خوبی از خود نشان دهند. با توجه به مقدمه ذکر شده می‌توان نتیجه گرفت که گرمکنهای خورشیدی از مقرون به صرفه‌ترین گرمکنهای موجود در بازار می‌باشند.
۲.گرم کن برقی
گرمکنهای برقی با برق کار میکنند و برای تولید گرما از جریان الکتریکی استفاده می‌نمایند. اما نه تنها هزینه برق مصرفی سالانه گرم‌کن برقی بالایی دارند بلکه مصرف انرژی بالایی نیز داشته و به نسبت مصرف برق، بازدهی کمی دارند. همچنین به سیم پیچی‌های حساس و مدارهای جریان با آمپر بالا نیازمند هستند. به دلیل موارد ذکر شده از این نوع گرم‌کن‌ها بیشتر در استخرهای خانگی استفاده میشود.
۳.گرم کن گازی
یکی دیگر از انواع گرمکنهای تاسیسات استخر و جکوزی، گرم‌کن گازی است که انرژی خود را از سوخت فسیلی گاز تامین میکند و آب استخر را به سرعت گرم می‌نماید. این مدل از گرم‌کن‌ها از قدرت و عمر بسیار بالاتری برخوردارند و می‌توانند گرمایش بیشتری تولید کنند؛ به همین علت برای گرم کردن آب استخرهای بزرگ‌تر استفاده میشود. اغلب گرمکنهای گازی چند کاره بوده و نه تنها برای گرم کردن آب مورد استفاده قرار می‌گیرند، بلکه برای گرم کردن دوش‌های آب، سرویس‌های بهداشتی و حتی دمای فضای بیرونی استخر نیز مورد استفاده کاربرد دارند.
تغذیه کننده شیمیایی
یکی از اجزای تشکیل‌دهنده استخرها، تغذیه کننده شیمیایی (فیدر) است که بعد از گرم‌کن در فرآیند تصفیه آب قرار می‌گیرد. این دستگاه به ضدعفونی سریع و موثر برای حفظ تمیزی آب و شفافیت آن کمک میکند. فیدرهای شیمیایی به طور خودکار استخر را با کلر، برم یا مواد ضدعفونی کننده تغذیه میکنند تا این اطمینان حاصل شود که آب استخر از نظر شیمیایی متعادل است.
خطوط بازگشتی
لوله‌ها و اتصالات مختلفی وظیفه انتقال آب از استخر به تجهیزات، بین تجهیزات و مجددا از تجهیزات به استخر را بر عهده دارند. همچنین شیرآلات صنعتی، وظیفه کنترل نرخ جریان در بین لوله‌ها را برعهده دارند. پس از عبور آب از فرآیند فیلتراسیون، خطوط لوله برگشتی آن را مجددا به استخر برمی‌گردانند. این خطوط انتقال آب مانند خطوط لوله مکش، از لوله‌های PVC ساخته شده‌اند و تا رسیدن به جت‌های برگشتی ادامه می‌یابند.
جت‌های برگشتی
جت‌های برگشتی سوراخ‌های کوچکی بر روی دیواره‌های استخر هستند که آب تازه فیلتر شده را با فشار بالا به استخر تزریق میکنند تا با ضدعفونی کننده‌های موجود در آب مخلوط شده و یک استخر تمیز و ایده‌آل را برای استفاده آماده نمایند.
سیستم روشنایی استخر
سیستم روشنایی استخر یا (Lighting) شامل تمامی چراغ ها و لامپ های داخل و اطراف استخر است که قابلیت رنگ نور در آن ها نیز وجود دارد. برای کنترل بهتر نور و روشنایی در محیط استخرها تمامی لامپ ها را به یک پنل مرکزی مجزا و قابل دسترس متصل میکنند. بطور کلی لامپها و سیستم روشنایی استخر در بخش های زیر تعبیه میشوند:
- در بخش داخلی استخر (روی دیوارها، گوشه ها و کف آن)
- در سکوهای مختلف و محلی که افراد مینشینند
- داخل جکوزی
- در آب نماها
- و در نهایت در فواره ها
سیستم خودکار کنترل مواد شیمیایی استخر
این سیستم که با نام (Automated-Chemical-Systems) نیز شناخته میشود به راحتی سطح، غلظت و میزان کلر و ph آب استخر را به صورت اتوماتیک اندازه گیری کرده و کنترل می نماید. برای دستیابی به این هدف (اندازه گیری و کنترل مواد شیمیایی) سیستم خودکار مواد شیمیایی از سه مورد تجهیزات مورد استفاده در تاسیسات استخر استفاده میکند. این ۳ مورد عبارتند از:
- سیستمی که به صورت خودکار مقدار مواد شیمیایی را اندازه گیری کرده و آنالیز میکند.
- یک دستگاه مخصوص کلرزنی از نوع نمکی
- و در نهایت یک مخزن اسید که همراه با یک پمپ تزریق است.
